In Bardo, ergens tussen Japan en Holland

Een vliegreis van Narita naar Schiphol duurt niet langer dan 11 uur. In amper een dag wordt de helft van de wereldbol overgevlogen en wordt de ene cultuur voor de andere ingeruild. Wie voor een korte vakantie heen en weer vliegt heeft hooguit last van een jetlag, Wie echter na een jaar het dagelijks leven in Japan moet inruilen voor het alledag in Nederland moet langer uittrekken. De overgang duurt op zijn minst 49 dagen. Zo iemand komt in Bardo terecht, de boeddhistische fase tussen twee levens in. Zo iemand hoort even nergens thuis. Het is niet anders.

Na ruim een jaar in Japan gewoond en gewerkt te hebben, was het tijd de thuisreis te aanvaarden. Aan de ene kant veel te vroeg, want ik ben gewend en vertrouwd met de Japanse manier van leven. Aan de andere kant miste ik mijn familie met hun betrokkenheid en grappen zeer en leek het me ook wel weer leuk om aan het veel ongecompliceerdere Nederlandse leven deel te nemen. Omdat er uiteindelijk niets anders op zat, nam ik afscheid van mijn Japanse familie en vrienden en aanvaarde ik vol goede moed de thuisreis. Na enig passen en meten met mijn koffers en het meenemen van een extra tas, kon ik de spullen die ik verzameld had in Japan mee nemen naar een hotel op Narita-airport. Na een goede nachtrust vertrok ik op tijd vanaf Narita airport en in een kleine 11 uur vloog het vliegtuig naar Schiphol. Daar aangekomen, sloot het ontvangscomité mij in de armen en spoedden we ons naar huis om weer een Nederlandse maaltijd (ic. Kroket met mosterd!) te eten en elkaars verhalen te aanhoren.

Alhoewel het op het moment van schrijven wel weer goed voelt om in Nederland terug te zijn, droom ik 's nachts over het zijn in Japan. Tokyo voelde ondanks haar hectiek en de enorme drommen mensen die zich dagelijks door de stad verplaatsten bijna sereen aan, in vergelijking met de sfeer op straat in Leiden. Hoewel de Leidse bevolking net zoveel zielen telt als de wijk Waseda waar ik het afgelopen jaar verbleef, lijkt het openbare leven niet zo gesmeerd te verlopen als in Japan. In de korte tijd dat ik hier ben, kwam ik al meer mensen met korte lontjes tegen dan ik in maanden in Tokyo heb ontmoet.

Japanners zijn natuurlijk net zo menselijk als Nederlanders. Echter, ze uiten hun woede niet met veel misbaar, maar verwerken het ongenoegen veelal onderhuids. Daardoor is het soms een sociaal mijnenveld voor de nietsvermoedende westerling, die gewend is dat men zijn gevoelens uit. Een boze Japanner zal zelden ook echt tonen dat hij boos is, waardoor snel misverstanden kunnen ontstaan als een westerling die een sociale regel overtreedt niet door heeft wat hij fout heeft gedaan. Wat dat betreft is het voor deze Nederlander een verademing om weer in Nederland te zijn, waar men direct (en veelal bot) aangeeft wanneer iets niet op prijs wordt gesteld.

Ik heb gedurende mijn jaar in Japan steevast observaties daar gekoppeld aan tegenhangers in Nederland. Deze blog staat er vol mee. Ik merk dat ik nu dezelfde blog omgekeerd zou kunnen vullen. Er is veel dat me opvalt in kleine en grote zaken, veel dat hier vanzelfsprekend wordt gevonden en het - weet ik - niet is. Voorkomende problemen worden in Nederland anders aangepakt dan in Japan. Oplossingen zijn slechts keuzes ingegeven door de eigen cultuur en het eigen denkraam.

Zit ik daarmee tussen de wal en het schip? Hoewel de cultuurschok terugwaarts nog groter is en de weemoed enorm, kom ik er wel uit. Tussen de wal en het schip verkeren is onoplosbaar, ik bedien me beter van de term bardo. Niet bewegen, afwachten en tot rust komen. Alles krijgt een plaats. Het duurt 49 dagen. Die gun ik mezelf. Tot dan!