Al ruim twee maanden hier en nog steeds niet gewend aan de drempel. Aangezien deze beduidend hoger is dan we in Nederland gewoon zijn, struikelen we steevast het huis in. Of eigenlijk: de kutsunugu ishi (letterlijk: de 'take-your-shoes-off-stone'. Waar in de rest van het huis tapijt, zeil en tatami de vloeren bedekken is het eerste deel van de hal geplaveid met tegels. De ruimte meteen achter de voordeur meet 1 vierkante meter en is bedoeld als sluis tussen het vieze buiten (soto) en het veilige binnen (uchi). Men trekt daar de schoenen uit, draait ze om zodat de neuzen naar de voordeur wijzen en stelt ze netjes op een rij op. De sloffen staan al andersom klaar, gericht op binnen.
In Japan is men zich nog meer dan in Nederland bewust van binnen en buitenshuis. Het begrip voor huis [ie] staat niet alleen voor huis maar ook voor thuis. Ie vertegenwoordigt het gebouw, maar ook de er in wonende familie en de afstamming. Wie een hele dag in de volle trein aan de lus heeft gehangen, door het dampende Tokyo en de vochtig, klamme Soto heeft gewaad, is blij de schoenen uit te kunnen schoppen en zich te laven aan de eigen Uchi. De drempel is dus ook bewust hoger dan bij ons. Onderscheid moet er zijn.
Iedereen die thuis komt roept dat dan ook: 'Tadaima!' 'Ik ben thuis'. 'Ik ben verdikke gelukkig weer thuis'. Degenen die reeds thuis zijn op dat moment beamen de toch feestelijke gebeurtenis met 'Okaeri!' 'Welkom thuis, blij dâ ge d'r weer zeit'.
Uchi-soto betekent dan ook niet alleen het fysieke onderscheid binnen-buiten. Uchi-soto heeft vooral ook de betekenis Wij-Zij. In Japan wordt men opgevoed met de idee dat men zich zelf moet zien als deel uitmakend van een groep. En dat de groep waartoe je behoort relaties onderhoudt met andere groepen. Dat kan ver gaan: Japanners onderscheiden zichzelf graag ten opzichte van de anderen op de wereld. Maar het kan ook zo klein zijn als wij thuis ervaren. Tadaima-Okaeri. Overal en altijd ben je in Japan lid van de club: op school, de gitaarclub, het bedrijf, afdelingen binnen het bedrijf, de bewoners van het appartementencomplex, en zo voorts. Er zijn ontelbaar veel groepen en subgroepen waartoe je behoort. Japanners zijn zich altijd en overal bewust van het functioneren in groepen. Elk ogenblik word je gewogen en maak jezelf ook de afweging: Je hoort er bij of je hoort er niet bij.
Wij zijn Nederlanders, buitenlanders. Gaijin is het woord dat er voor staat. Letterlijk betekent dat "Outsiders". Hoewel we de taal afdoende machtig zijn, de juiste honorifics hanteren, en ons klein maken in de trein, wij zijn onvermijdelijk outsiders.
Onze moeder in Japan is echter een schat: Jullie horen er bij. Mijn zonen uit Nederland.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten